1. Waarvoor stemden de Zuid-Afrikanen? Ze kozen een nieuw parlement en wat wij zouden zeggen de Provinciale Staten. De grote vraag was of de belangrijkste oppositiepartij, de Democratic Alliance, de macht van de grootste partij, het African National Congress, zou kunnen indammen. Dat lukt alleen in de Westkaap een beetje, maar verder, en zeker landelijk, was ANC, met 57 tegen 22 procent, toch de grote winnaar.2. ANC wordt geteisterd door interne verdeeldheid. Speelde dat een rol? Minder dan verwacht, want het blijft voor de kiezers toch de partij van Nelson Mandela en dus een symbool voor de beëindiging van de apartheid. ANC is sinds 1994 ononderbroken aan de macht. Maar voor veel mensen is het ook een partij van mismanagement, corruptie en nepotisme. Oud-president Zuma moest in 2017 aftreden wegens grootschalige corruptie.3. Een groot deel van de jeugd bleef weg. Waarom? Uit protest. Voor jongeren zijn de problemen vaak schrijnend. De werkeloosheid is met 27 procent heel hoog, in veel gebieden is gebrek aan huisvesting en werken elektriciteit en watervoorziening nauwelijks. De criminaliteit is enorm. De economische macht is nog veel in handen van de witte minderheid. Er zijn vage beloftes gedaan om land van witten af te nemen en over te dragen aan zwarten net als in Zimbabwe maar dat is niet gebeurd. Gelukkig maar, trouwens.4. Kan de huidige president, Ramaphosa, het land voldoende hervormen? Dat moeten we hopen. Hij is in elk geval slim en behendig. Oud-vakbondsvoorzitter, voormalig ondernemer. Hij is, met een geschat vermogen van 500 miljoen euro, een van de rijkste mensen van het land. Maar hij heeft ook opmerkelijke vrienden, zoals de omstreden Venezolaanse president Maduro.5. Hoe ontwikkelt Zuid-Afrika zich economisch en maatschappelijk? Het goede nieuws is de positie van vrouwen, die echt is verbeterd. Maar met een groei van 1,2 procent en inflatie van 5 procent is de economie instabiel. Het land verliest zijn concurrentiepositie, het onderwijs is gebrekkig, en de kloof tussen arm en rijk is enorm. Onder witten is de werkloosheid sinds 1994 nooit boven de 8 procent geweest, onder zwarten en kleurlingen nooit onder de 25 procent. Veelzeggende cijfers. Dank, René Laks. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag 5 vragen over een internationaal thema. Heeft u een onderwerp, stuur dan een tweet naar @BNR of mail naar onlineredactie@bnr.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Wereld Volgens Hammelburg | BNR

Zuid-Afrika

Woensdag hield Zuid-Afrika verkiezingen. René Laks stelt vanuit Kaapstad de volgende vragen.

1. Wat maakt deze walvis een wapen? Het dier had een soort halsband om, vermoedelijk om een camera of pistool aan te bevestigen. De Noorse vissers zeggen dat het een opmerkelijk tam, vriendelijk dier was. Op de halsband stond Apparatuur uit St. Peterburg, en deskundigen zeggen dat de Russische marine al sinds de jaren 80 dolfijnen en walvissen traint voor het opsporen en onschadelijk maken van vijandelijke wapens. 2. Starten de Russen hiermee een nieuwe wapenrace in zee? Die was er al. De Amerikanen begonnen al tijdens de Vietnamese Oorlog dolfijnen en zeeleeuwen te trainen omdat ze gemakkelijk zijn af te richten, heel snel en heel diep kunnen duiken en bijzonder scherpe ogen hebben. Ze zijn ideaal voor bijvoorbeeld het opsporen van zeemijnen. Bij de Amerikanen staat het programma gewoon op de defensiebegroting. 3. Is het inzetten van dieren niet barbaars? Nou, op de manier waarop de Russen en Amerikanen het doet valt dat nog mee. Maar door de geschiedenis heen zijn dieren gebruikt, en vaak misbruikt. De Romeinen staken varkens in brand en joegen ze naar de vijand, waar de gillende dieren paniek zaaiden onder de vijandelijke olifanten. In de Eerste Wereldoorlog werden honden gebruikt als koeriers, en daarbij sneuvelden ze vaak. De Russen gebruikten in de Eerste Wereldoorlog zelfmoordhonden als antitankwapen. 4. Is er op nationaal of internationaal niveau protest? Voor zover ik weet niet, terwijl dieren toch al duizenden jaren worden gebruikt tijdens oorlogen en als wapen. Het is natuurlijk ook iets anders dan dierproeven voor de cosmetische of farmaceutische industrie. 5. Wat is het populairste dier in oorlogstijd? Ontegenzeggelijk de postduif, die al sinds Bijbelse tijden bekend is als communicatiemiddel. De Romeinen gebruikten postduiven, Genghis Khan, Karel de Grote, De Duitsers in de Eerste Wereldoorlog, die de duiven van cameras voorzagen, en zelfs nu worden ze nog gebruikt. In Frankrijk en Engeland vervoeren ze bloedmonsters naar afgelegen gebieden, in Amerika helpen ze bij het opsporen van gezonken schepen. En, oh ja, Julius Reuter, de oprichter van het eerste, en nog steeds bestaande persbureau Reuters, gebruikte postduiven tussen Berlijn en Parijs voor het afleveren van beursberichten. Dank, Sietske Jonkers. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen overeen internationaal thema. Hebt u een onderwerp, stuur dan een tweet naar @BNR of mail naar onlineredactie@bnr.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dieren als wapen

Noorse vissers hebben een Russisch wapen aangetroffen: een witte walvis. Sietske Jonkers stelt de volgende vragen.

1. Wat is de aanleiding? De herdenking van D-Day, de landing van de geallieerde strijdkrachten in juni 1944. Dat wordt een enorme happening in Portsmouth en daar kan de president van de Verenigde Staten simpelweg niet ontbreken. Aan het oostfront was de Russische overwinning in Stalingrad het belangrijkste keerpunt, aan het westelijke front was dat D-Day.2. Waarom een staatsbezoek? De Britten hadden misschien wel een andere optie: Trump alleen uitnodigen voor de ceremonie. Maar ze kozen voor een officiële uitnodiging door de koningin en dat maakt het automatisch een staatsbezoek. Whitehall heeft die twee opties ongetwijfeld tegen elkaar afgewogen, maar alleen een bezoek, en geen staatsbezoek, zou een enorme belediging zijn geweest. Niet alle Britten zijn weg van Trump, maar de president van de Verenigde Staten is geen paria.3. Heeft het iets met de Brexit te maken? Het zou me niet verbazen. Een van de belangrijkste argumenten van de Brexiteers is dat het VK zelf handelsakkoorden kan sluiten. EU-lidstaten mogen dat niet zelfstandig doen. Een handelsakkoord met de VS staat bovenaan het Britse verlanglijstje en Trump heeft al een aantal keren gezegd dat ook hij staat te popelen.4. Bij zijn vorige bezoek, vorig jaar, ging Trump zowat met pek en veren het land uit. Komt er een herhaling? Ja, dat was wat, met een gigantische zeppelin in de vorm van Trump met een luier aan. Er was behoorlijk wat verontwaardiging onder de Britten. Het hardst was de Londense burgemeester Sadiq Khan die Trump het diametraal tegenovergestelde noemde van 'de Londense waarden, zoals inclusie, diversiteit en verdraagzaamheid'. De inmiddels beroemde voorzitter van het Lagerhuis, John Bercow, kon er ook wat van. Die was ertegen dat Trump het parlement zou toespreken. Dat is geen verworven recht, maar een eer, zei hij toen. Trump mocht even thee drinken met Elizabeth, veilig op afstand, in Windsor. Dit keer zullen de criticasters moeten buigen.5. Dus het luxepakket, met een staatsdiner en een toespraak voor het parlement? Ja, en waarom niet? De Chinese president Xi kreeg die eer ook, en hij is de onvervalste dictator van een zeer wreed regime. Amerika is een democratie, en Donald Trump is het gekozen staatshoofd. De Britten, en wij ook, hebben zeer veel reden om op D-Day dankbaarheid te tonen aan de Amerikanen. Dank, Lauren Benfield. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp, stuur dan een twee naar @BNR of email naar onlineredactie@bnr.nl. See omnystudio.com/listener for privacy information.

The Donald & The Queen

Koningin Elizabeth heeft Donald Trump uitgenodigd voor een staatsbezoek. Lauren Benfield stelt de volgende vragen.

1. Mogen wij Schotland zien als een Engelse kolonie? Nee, hoewel Schotland vanaf de Romeinse tijd tot de late Middeleeuwen onafhankelijk was. In de 13de eeuw werden Engeland en Schotland verenigd, maar in de daaropvolgende eeuwen woedde een aantal onafhankelijkheidsoorlogen. In 1707 ontstond Groot-Brittannië, en ondanks twee opstanden van de Jakobijnen, moeten we Schotland en Engeland echt zien als gelijkwaardige Britse landen.2. Mag Schotland een referendum over onafhankelijkheid uitschrijven? Jazeker. In 2014 is dat ook gebeurd, in overleg met de toenmalige Britse premier Cameron. Londen vindt het een afschuwelijke gedachte, maar legt de separatistische beweging, die ook in de Schotse politiek stevig is vertegenwoordigd, geen strobreed in de weg. In 2014 was 38 procent van de kiezers voor onafhankelijkheid, maar 62 procent wilde gewoon bij Groot-Brittannië blijven horen. Door de Brexit is de kans op een nieuw referendum beslist reëel.3. Kan een onafhankelijk Schotland lid worden van de Europese Unie? Jazeker, maar hoe dat dan moet is onduidelijk. Formeel zou het nieuwe land het lidmaatschap moeten aanvragen en met unanimiteit door de andere landen worden aanvaard. Dat duurt normaal een jaar of vier, maar misschien zou het in dit geval sneller kunnen. Het EU-lidmaatschap overnemen van het Verenigd Koninkrijk kan in elk geval niet.4. Met of zonder EU-lidmaatschap, wat zou onafhankelijkheid betekenen? Het lastigst lijkt me het financiële en fiscale stelsel. Er bestaat een Engelse en Schotse pond, maar die zijn uitwisselbaar. Er moet een onafhankelijk munt komen, maar ook een grens, douane, tariefsystemen. Eigenlijk opnieuw een Brexit-traject. En het nieuwe land moet lid worden van de Verenigde Naties, de Wereld Handelsorganisatie, de NAVO en ga maar zo door. Echt heel ingewikkeld.5. Gaat het gebeuren? Ik denk van niet. De Schotten zijn trots op hun geschiedenis, taal en cultuur, maar ze zijn ook echt wel Britten. Dat de koningin het grootste deel van haar tijd doorbrengt in haar Schotse kasteel Balmoral, is meer dan een symbool. Ze zijn echt aan elkaar verknocht, de Schotten en de Engelsen. Maar door de Brexit weet je het maar nooit, want daar zijn de Schotten woedend om. Dank, Robert Boelen. In de Wereld volgens Hammelburg behandel ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp, stuur dan een tweet naar @BNR of mail naar onlineredactie@bnr.nl. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Schotland in de EU?

Schotland droomt opnieuw van onafhankelijkheid. Robert Boelen stelt de volgende vragen.

1. Luxemburg? Wat moet China met dat piepkleine landje? Luxemburg leeft goeddeels van zijn financiële sector. Het gaat dus om geld. Door het akkoord stapt Luxemburg in de financiering van de Nieuwe Zijderoutes. De Luxemburgse beurs kan bovendien rechtstreeks zaken doen met de beurs van Shenzhen voor de handel in groene obligaties, dus leningen voor milieuvriendelijke investeringen. Er komt geen Chinese weg of spoorlijn in Luxemburg. Dus geen partijtje Chinese vechtsport.2. Mag dat zonder toezicht of toestemming van de EU? Simpel gezegd: ja, het mag. Italië zoekt het trouwens ook vooral in het meepikken van een financieel graantje. Maar dat is wel het eerste G-7-land dat een deal sluit, al zijn het alleen nog maar memoranda van overeenstemming, dus geen verdragen. EU-lidstaten mogen niet apart handelsverdragen sluiten, maar daar is in dit geval geen sprake van.3. Hoe zit het dan met de havens van Piraeus, Rotterdam, en Duitse, Franse en Italiaanse havens? Piraeus is inderdaad Chinees, en een derde van de terminal in Rotterdam ook. Het is een demagogische vergelijking, maar toch: Nederland is de derde investeerder in de Verenigde Staten. Trump piept een hoop, maar daar hoor je hem niet over. Ahold sloot een fusie met Delhaize mag ook gewoon. Dus wat is er, strikt genomen, dan tegen Chinese aankopen in Europa? In elk geval heeft de EU op die vraag geen antwoord.4. Intussen maakt de EU zich zorgen over de Chinese opmars. Dat is absoluut zo, vooral in Oost-Europa. Maar zorgen maken, daar koop je niets voor. Bovendien zitten in het consortium dat de Nieuwe Zijderoutes beheert, talrijke Europese belangen, ook Nederlandse. Dus het is allemaal een beetje piepen voor de Bühne.5. Op een top met president Xi lagen de opvattingen onder de EU-leden nogal uiteen. Zeker, Duitsland was eigenlijk heel mild over China, Frankrijk juist heel knorrig. Maar toen bestelde Xi ter plekke 300 Airbus-vliegtuigen. Daar zeg je geen nee tegen, dus weg was het gepruttel van Macron. Dank, Mark van Harreveld. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp, stuur dan een tweet naar @BNR of mail naar onlineredactie@bnr.nl. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kungfu in Luxemburg?

Na Italië heeft nu ook Luxemburg een deal met China gesloten over de Nieuwe Zijderoutes. Mark van Harreveld stelt de volgende vragen.

1. Wat is het Noorse en Zwitserse model precies? Noorwegen, en ook Liechtenstein en IJsland, zijn lid van de zogenoemde Europese Economische Ruimte. Dat betekent vrij verkeer van goederen, personen en diensten, meebetalen aan de EU, maar geen stemrecht en niet in de douane-unie. Zwitserland zit niet in de Europese Economische Ruimte, maar wel in Schengen. De toegang tot de EU-markt is geringer dan in het Noorse model. Zwitserland onderhandelde er zes jaar met de EU over en de deal bestaat uit honderden aparte verdragjes, die steeds worden bijgesteld.2. Waarom willen Noorwegen en Zwitserland deze modellen? Omdat ze geen lid wilden worden van de EU zo simpel is het. In Noorwegen stemde de bevolking in enkele referenda tegen het lidmaatschap, vooral om de eigen soevereiniteit te waarborgen. Zwitserland is traditioneel gepassioneerd neutraal en wil nergens bij horen, maar is omringd door EU-lidstaten en koos dus uit pragmatische overwegingen voor samenwerking.3. Als het VK voor deze modellen gaat, is er dan nog steeds een open grens? Noorwegen, Zwitserland, Liechtenstein en IJsland zijn alle vier Schengenlanden, dus voor de meeste Europeanen zijn het feitelijk open grenzen. Het VK is geen lid van Schengen, maar zou in zon constructie moeilijk onder het vrije vervoer van mensen en goederen uit kunnen.4. Betekenen deze modellen feitelijk: lid van de EU, wel betalen maar geen stemrecht? Zo voelt het wel, en dat is waarom Brexiteer Boris Johnson zegt dat het VK dan wordt gereduceerd tot een kolonie van de EU. De harde kern van de Brexiteers vindt het dus allemaal niets.5. Wat zouden de voordelen zijn van het VK van zon model? Een redelijk mens zou zeggen: doe nou maar, want formeel stappen jullie uit de EU, je hoeft niet naar de Brusselse pijpen te dansen en je houdt wel de voordelen. Maar ja, wie momenteel onder de Britten de stem van de redelijk weet te ontwaren, mag zijn vinger opsteken. Dank, Ruben Schermers. In De Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp, stuur dan een tweet naar @BNR of mail naar onlineredactie@bnr.nl. See omnystudio.com/listener for privacy information.

(Alweer) Brexit

In het Brexit-feuilleton vallen steeds de termen Noors model en Zwitsers model. Ruben Schermers stelde de volgende vragen.

1. Van wie is de Golan hoogvlakte? Israël veroverde de Golan in 1967 op Syrië, en volgens de VN en het internationale recht is het bezet gebied. Israël zelf vond dat formeel ook, tot 1981, toen het de Golan Hoogvlakte Wet aannam, die stelt dat het gebied onder de jurisdictie, het bestuur en de wet van Israël valt. Strikt genomen is dat niet hetzelfde als annexatie, maar de VN-Veiligheidsraad vatte het in een resolutie wel zo op, en verwierp de legitimiteit van de Israëlische wet.2. Waarom erkent Donald Trump de annexatie wél? Om politieke redenen. Op 9 april zijn er in Israël verkiezingen, en Trump wil premier Bibi Netanyahu een steuntje in de rug geven. Dat is dus openlijke bemoeienis met de interne aangelegenheden van een ander land. Hij had immers ook tot na de verkiezingen kunnen wachten. Het is ook binnenlandse Amerikaanse politiek, want het voor Trump belangrijke smaldeel van evangelische kiezers wilde het al heel lang. En tenslotte om Iran een hak te zetten. 3. Staat Amerika hier alleen in? Ja. Vrijwel de hele wereld is het oneens met Trump, en de Europese Unie stapte, via het permanente lid Frankrijk, meteen naar de Veiligheidsraad. Veel landen vinden dat Israël alle in 1967 bezette gebieden moet teruggeven, maar er zijn ook landen zoals Nederland die zeggen: wat er uiteindelijk met die gebieden gebeurt, moet onderdeel zijn van een vredesregeling, en daarop moet je niet vooruit lopen. 4. Het is toch ondenkbaar dat Israël ooit tot teruggave van de Golan bereid zou zijn? Zeg nooit nooit. Kort voor de Syrische burgeroorlog was Israël met president Assad aan het onderhandelen over gedeeltelijke teruggave, en ze waren al een heel eind. Die onderhandelingen liepen via de Turkse president Erdogan, wat je je nu bijna niet meer kunt voorstellen. De situatie is nu veranderd, omdat Iran en Hezbollah zich inmiddels in Syrië hebben ingegraven, ook vlakbij de Israëlische grens. 5. Maakt die Amerikaanse erkenning veel uit? Voor Netanyahu en heel veel Israëliërs in elk geval wel. Of die nu zo aan de Golan hangen is niet meer de vraag. Het gaat ze om de dreiging van Iran en Hezbollah. Voor de verhoudingen in de wereld maakt het absoluut niets uit. Dank, Kenneth Leers. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp, stuur dan een tweet naar @BNR of mail naar onlineredactie@bnr.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

Golan

Amerika heeft de Golan hoogvlakte erkend als Israëlisch grondgebied. Kenneth Leers stelde de volgende vragen.

1. Waardoor neemt het extreme witte racisme toe en hoe voorkom je het? Christchurch was gruwelijk en voor Nieuw-Zeeland nieuw. Maar het is van alle tijden. Dan heb ik het niet over extremen, zoals nazi-Duitsland of de Zuid-Afrikaanse apartheid, of de Amerikaanse KKK, maar over het verheerlijken van het zuiver-witte ras, zoals je dat vindt in de Verenigde Staten, maar zeker ook in Europa. Denk aan de Noorse massamoordenaar Anders Breivik. Ik vrees dat je het niet kunt voorkomen, maar het zou helpen als regeringen en politieke partijen er veel vaker voor waarschuwden en niet als reactie op een aanslag.2. Is er een samenhang tussen de war on terror en incidenten zoals die in Nieuw-Zeeland? Dat betwijfel ik. Denk eens wat verder terug. In de jaren vijftig werd Frankrijk geteisterd door ontelbare bomaanslagen door de Algerijnse onafhankelijkheidsbeweging. Of de Ierse IRA, die half Engeland opblies. Datzelfde gold voor de Duitse Rote Armee Fraktion en de Baader Meinhof Groep, de Rode Brigades in Italië en Japan. Dat waren, zou je kunnen zeggen, linksextremisten of anarchisten. Het begrip war on terror is verwarrend, want daarmee wordt eigenlijk alleen jihadistisch terrorisme bedoeld.3. Moeten inlichtingendiensten hun accenten verleggen van moslimextremisten naar extreemrechtse groeperingen? Sterker nog: dat doen ze allang. Je kunt het lezen in het jaarverslag van de AIVD, maar ook van de FBI. In Amerika vinden dagelijks schietpartijen plaats en het zijn opvallend vaak rechtsextremisten.4. Wat is de verantwoordelijkheid van sociale media in de toenemende islamofobie en wat kan de Nederlandse overheid doen aan platforms als 4chan en 8chan? De sociale media beginnen gelukkig wakker te worden, zeker na Christchurch. Maar in alle democratieën is de vrijheid van meningsuiting een groot goed, dus het is lastig. Platforms op het dark web zijn helemaal een probleem. Zelfs als overheden ze kunnen uitschakelen, dan komen er zo weer nieuwe bij. Wat dat betreft verschilt het niet veel van de georganiseerde misdaad. Daar kunnen we ook nooit echt van winnen.5. Groeit de islamofobie alleen in westerse landen? In het Westen gaat het in het openbaar, ook in de politiek. Daardoor zien en voelen we het. Maar wat dacht je van China, met zijn campagne tegen de Oeigoeren? En van India, waar moslims worden geminacht en gediscrimineerd, terwijl het, op Indonesië na, nota bene het grootste moslimland ter wereld is. Daar horen we minder van, maar de haat is er. Dank, Adem Mustafa. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp, stuur dan een tweet naar @BNR of mail naar onlineredactie@bnr.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

Golf van aanslagen

Bernard Hammelburg behandelt wekelijks een actuele vraag van luisteraars, die gaan over internationale politiek, geopolitieke verhoudingen om daarmee de verhalen in een context te plaatsen.

hubhopper

De Wereld Volgens Hammelburg | BNR

hubhopper