'De vitaliteit van de westerse beschaving'. Zo heette de brochure van historicus Pieter Geyl. Wie nu zo’n titel zou gebruiken,loopt het risico terstond gecanceld te worden. Want hoezo vitaal, en hoezo eigenlijk beschaving? Toch aarzelde professor Pieter Geyl in 1958 geen moment. Historicus Wim Berkelaar bespreekt zijn kleine boekje

Het Laatste Woord

Afl. 26: De vitaliteit van de westerse beschaving

Als een middeleeuwer iets nastreefde dan was dat de zogenoemde 'goede dood'. Hij of zij oefende er zogezegd een leven lang voor. Maar sinds de twintigste eeuw zijn we de aloude kunst van het sterven verleerd. Zo schreef Philippe Ariès in 'Het uur van onze dood', zijn boek over duizend jaar sterven, begraven, rouwen en gedenken. Historica Sanne Frequin bespreekt de klassieker.

Afl. 25: Het uur van onze dood

‘Ik ben in opstand, dus ik ben’, schreef de Franse schrijver en filosoof Albert Camus, vrij naar Descartes in zijn beroemde boek ‘De mens in opstand’. Zijn boek uit 1951 is nog altijd actueel. Historicus Wim Berkelaar bespreekt de klassieker.

Afl. 24: 'De mens in opstand'

Het fascisme was louter rancune, schreef de ene Nederlandse essayist. Nee, het was een ideaal, een geperverteerd ideaal, maar een ideaal, schreef de andere. In 1937 verscheen ‘Het nationaal-socialisme als rancuneleer’ van Menno ter Braak; twee jaar later verscheen ‘ Het fascisme en de nieuwe vrijheid’ van Jacques de Kadt. Historicus Robin te Slaa bespreekt beide klassiekers.

Afl. 23‘ Het fascisme en de nieuwe vrijheid’

De gemeenschap heeft een vijand nodig om zichzelf te begrijpen. Dat is de boodschap uit ‘Het begrip politiek’ uit 1932 van de Duitse rechtsgeleerde en filosoof Carl Schmitt. Schrijver Arnon Grunberg las het boek en voorzag het van commentaar in zijn essay ‘Vriend en Vijand’. Hij bespreekt de nog altijd actuele klassieker.

Afl. 22: ‘Het begrip politiek’

Eerst was er het christelijk antisemitisme. Daarna kwamen Hitler en de Jodenmoord. Maar moest het één vanzelf tot het ander leiden? De historicus H.W. Von der Dunk beantwoordt de vraag in 'Voorbij de verboden drempel. De Shoah in ons geschiedbeeld'. Historicus Wim Berkelaar bespreekt de klassieker.

Afl. 21: Voorbij de verboden drempel. De Shoah in ons geschiedbeeld

‘Wij slaven van Suriname’ was de Max Havelaar over de Surinaamse slavernij: een literair pamflet, maar ook een degelijk gedocumenteerde aanklacht. Het boek stamt uit 1934 en is geschreven door Anton de Kom. Slavernijhistoricus Ellen Neslo bespreekt de klassieker.

Afl. 20: Wij slaven van Suriname

'Het algemeen betwijfeld christelijk geloof' van de dit jaar overleden Harry Kuitert was een ware klassieker. Het boek maakte van God geschiedenis en beroofde ondertussen de gelovigen van hun vertrouwde Opperwezen. Historicus en protestantisme-kenner Wim Berkelaar bespreekt werk en leven van theologisch volksbevrijder Harry Kuitert

Afl. 19: Het Algemeen Betwijfeld Christelijk Geloof

We wisten het zeker: de nazimoordenaars waren gedegenereerde half-mensen. Niet dus, liet Hannah Arendt zien in haar boek ‘Eichmann in Jeruzalem’. Historica Merel Boers legt uit waarom Arendt's klassieker over ‘de banaliteit van het kwaad’ nog altijd actueel is.

Afl. 18: Eichmann in Jeruzalem: de banaliteit van het kwaad

‘Tien dagen die de wereld deden wankelen’ is hét boek over de Oktoberrevolutie. Het verscheen heet van de naald in 1919, en werd geschreven door de Amerikaanse journalist John Reed. Ruslandkenner Michel Krielaars las het indertijd als student en was op slag verliefd op de Russen. Krielaars bespreekt de klassieker.

Afl. 17, Tien dagen die de wereld deden wankelen

Henry Kissinger bekende haar dat hij een cowboy, een held, was. En Yassir Arafat probeerde vergeefs haar te imponeren. ’ Interview met de geschiedenis’ van journaliste en schrijfster Oriana Fallaci was het boek waar de machtigen der aarde in hun hemd stonden. Het boek wordt besproken door historicus Wim Berkelaar

Afl. 16, Interview met de geschiedenis

Wie wil begrijpen wat 70 jaar Sovjet Unie doet aan de ziel van een sterveling moet ‘Het einde van de rode mens’ lezen. De klassieker van schrijfster, journaliste en Nobelprijswinnares Svetlana Alexijevitsj wordt besproken door Sana Valiulina, schrijfster en van geboorte Sovjetmens. Ze las het boek met de schok der herkenning.

Afl. 15, Het Einde van de Rode Mens

'Nederland mag dan niet de meest opwindende plek zijn om te wonen, maar het brengt ten minste geen nachtmerries voort.' Deze woorden van schrijver J.M. Coetzee gaf historicus Piet de Rooy zijn boek over ons land als motto mee. In zijn 'Republiek der rivaliteiten' zijn we een volk dat in twee eeuwen met vallen en opstaan leert om te gaan met verschil. Maar hebben we die kwaliteit nog wel? Historicus Hans Blom bespreekt de klassieker, en concludeert dat voortmodderen, intelligent voortmodderen, het hoogst haalbare is.

Afl. 14: Nederland, Republiek van rivaliteiten

Alweer 500 jaar geleden timmerde Maarten Luther zijn roemruchte stellingen aan een kerkdeur. Luther zag het bestaan als een strijd tussen mens en satan. De sterveling kon winnen van de boze, dat, zouden wij nu zeggen, het kwaad in onszelf is. De historicus Heiko A. Oberman schreef er ‘Luther. Mens tussen God en duivel’ over. Historicus Luc Panhuysen bespreekt het boek.

Afl. 13: Luther. Mens tussen God en Duivel

Gelijkheid en niets anders dan gelijkheid is de drijvende kracht in de moderne tijd. Zo concludeerde Alexis de Tocqueville begin 19e eeuw. De politiek filosoof was in Amerika geweest en had ter plekke de samenleving bestuurd. Hij schreef er de klassieker 'Over de democratie in Amerika' over. Het beste boek over de democratie volgens ingewijden. Jos Palm praat met Martin Sommer, journalist, historicus en vertaler van De Tocqueville, een kleine week na de Amerikaanse verkiezingen, in de serie 'Het laatste woord' over het epos van de filosoof die als geen ander de democratie ontleedde.

hubhopper

Het Laatste Woord

hubhopper