Lekenpraatjes VU-promovendi

Eveline Hoebe. Epstein-Barr virus in nasofarynxcarcinoom

Hanne van Ballegooijen onderzocht of verstoringen van de vitamine D stofwisseling een mogelijke risicofactor zijn voor hart- en vaatziekten. Zij laat zien dat een tekort aan vitamine D en een verhoogd parathormoon veel voorkomen bij ouderen. Parathormoon wordt geproduceerd door de bijschildklieren en regelt de concentratie van het calcium in het bloed. Het speelt een belangrijke rol bij het omzetten van vitamine D naar de meest actieve vorm. Haar resultaten leveren geen bewijs voor een beschermend verband tussen vitamine D en hartgezondheid. Wel kunnen verhoogde waarden van parathormoon schadelijk zijn voor de hartgezondheid.Datum: 12-05-2014

Hanne van Ballegooijen. Mogelijke rol voor parathormoon in ontwikkeling van hart- en vaatziekten

Laura Hak onderzocht hoe gezonde personen hun looppatroon aanpassen aan dreigende verstoringen om het valrisico te beperken en of personen met een beenamputatie of beroerte deze zelfde strategieën (kunnen) gebruiken. Uit haar onderzoek blijkt dat gezonde personen als ze dreigen te vallen tijdens het lopen hun stabiliteit vergroten door de stapfrequentie te verhogen en de staplengte te verlagen. Ook vergroten ze deze stabiliteit door met bredere stappen te lopen. Opmerkelijk is dat de loopsnelheid juist niet wordt aangepast, in tegenstelling tot wat de wetenschappers aanvankelijk dachten. Datum: 08-05-2014

Laura Hak. Stapstrategieen om vallen tijdens het lopen te voorkomen

Het onderwerp ‘religie en wetenschap’ zorgt nog steeds voor verhitte debatten. In elke tijd heeft dit debat een eigen dynamiek. Wetenschapshistoricus Ab Flipse deed een vergelijkend onderzoek naar de houding van Nederlandse gereformeerden en rooms-katholieken tegenover de natuurwetenschap in de periode 1880-1940. Hij stelt dat de houding van de gereformeerden en katholieken rond 1900 niet gekenmerkt werd door angst voor of afzijdigheid van de natuurwetenschap. Hun ideologie, het ‘neocalvinisme’ respectievelijk ‘neothomisme’, was veeleer een poging om deze wetenschap zich toe te eigenen en op eigen wijze vorm te geven. Datum: 06-05-2014

Ab Flipse. Gereformeerden en katholieken wilden natuurwetenschap op eigen wijze vormgeven

Het percentage keelkanker in Nederland dat veroorzaakt wordt door het humaan papillomavirus (HPV) is de laatste 20 jaar verzesvoudigd, van 5% naar 30%. Veel wisselende seksuele contacten en orale seks zijn risicofactoren voor deze vorm van keelkanker die vooral bij mannen voorkomt. De overleving van patiënten bij wie keelkanker is veroorzaakt door HPV is wel beter dan bij andere keelkankerpatiënten. ‘Blijkbaar reageren HPV-positieve keeltumoren dus goed op behandeling met chemo en bestraling’, concludeert arts-onderzoeker Michelle Rietbergen, die op 7 mei promoveert bij VUmc. Datum: 07-05-2014

Michelle Rietbergen. Meer patienten met HPV-keelkanker, maar wel betere overleving

Jiun Youn bestudeerde de interactie tussen cognitie en emotie van knaagdieren, met name bij muizen. Dierexperimenteel onderzoek is belangrijk voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën voor mensen met een psychiatrische aandoening. Tot nu toe werd alleen cognitie of alleen emotie onderzocht, slechts weinigen onderzochten de interactie, terwijl deze juist zo belangrijk is bij mensen. Youn ontwikkelde een test waarmee ze de invloed van emotie op het ruimtelijk geheugen bestudeerde. Hiervoor vergeleek zij twee veel gebruikte muizensoorten waarvan al bekend was dat de C57BL-muizen een beter ruimtelijk geheugen hebben dan de DBA. Youn toont echter aan dat de verschillen tussen de twee stammen sterk afhankelijk is van het type beloning. Datum: 14-05-2014

Jiun Youn. Ook bij muizen sterke interactie tussen emoties en cognitie

Robin de Bruin betoogt dat het Nederlandse politieke denken over Europese integratie in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog bepaald werd door de in het interbellum ingesleten opvatting dat Europese welvaartsvergroting door middel van economische schaalvergroting onvermijdelijk was. Omdat er in de jaren dertig geen gevolg was gegeven aan deze noodzaak, had het nationaalsocialisme in Duitsland door de crisis van de jaren dertig de wind in de zeilen gekregen, zo was de heersende opvatting. Datum: 09-05-2014

Robin de Bruin. Elastisch Europa 1947-1968

Aan sport wordt een belangrijke rol toegeschreven in de bestrijding van overgewicht onder jongeren en andere maatschappelijke problemen. De overheid wil daarom de sportparticipatie onder jongeren verhogen. Dit wordt vaak gedaan door hen, via school, kennis te laten maken met de technische aspecten van een sport. Niek Pot betoogt dat het belangrijk is dat jongeren ook met de sociale aspecten van sport in aanraking komen, hoe ga je met elkaar om op de sportclub, heb je vrienden die ook aan die sport doen. Zo kan sport een langdurige rol spelen in het leven van jongeren en het ontwikkelen van een sportidentiteit. Datum: 12-05-2014

Niek Pot. Schoolsport moet beter samenwerken met sportverenigingen

Heike Schröder onderzocht hoe de meetkwaliteit van opleidingsniveau in vergelijkend survey-onderzoek te verbeteren is. Als onderzoekers de opleidingsniveaus van verschillende landen moeten vergelijken, dienen ze een manier vinden om de verschillen tussen nationale opleidingssystemen onder één noemer te brengen. Hier zijn twee bestaande methoden voor die het nadeel hebben dat ze tot het aanzienlijk verlies van informatie leiden. Schröder ontwikkelde twee alternatieve methoden die dat informatieverlies aantoonbaar verminderen. Zij laat zien aan dat het met die twee methoden mogelijk is om de meetkwaliteit van de opleidingsvariabele aanzienlijk te verbeteren. Datum: 25-04-2014

Heike Schröder. Nieuwe methoden om opleidingsniveaus te vergelijken

Iedereen kent de periodieke updates van Windows waarbij je na installatie van de update je computer opnieuw moet opstarten. Alle software is vroeg of laat toe aan een update, maar het wordt steeds lastiger om daarvoor het hele systeem stil te leggen en opnieuw op te starten. Voor servers in het elektronisch betalingsverkeer die non-stop moeten draaien is dit nauwelijks meer mogelijk en simpelweg onwenselijk. Datum: 10-04-2014

Jacob Smit. Parallel universum’ maakt live software-updates mogelijk

Jacob Meiring geeft een actuele kijk op het thema lichamelijkheid. Emeritus Aartsbisschop Desmond Tutu is aanwezig bij de verdediging van het proefschrift.

Jacob Meiring. Theology in the flesh

Nataliya Mogles ontwikkelde computermodellen van toekomstige mogelijke toepassingen die menselijk functioneren in moeilijke omstandigheden ondersteunen, bijvoorbeeld in dynamische en veeleisende omgevingen zoals in de luchtvaart, marine of gezondheidszorg. Zij onderzocht bijvoorbeeld het modelleren van menselijk gedrag en gedragsverandering om slimme ondersteuning voor ‘therapietrouw’ van chronische patiënten te leveren met informatie en communicatietechnologieën zoals een smartphone of een elektronisch medicijndoosje. Het systeem kan slim en effectief coachen op het gebied van gezonde leefstijl. Een voordeel van zulke computercoaches is dat ze dagelijks en constant kunnen ondersteunen in vergelijking met professionele mensenlijke coaches die meestal niet vaker dan een keer per week beschikbaar zijn. Datum: 08-04-2014

Nataliya Mogles. Computers kunnen ons helpen om mensen te begrijpen

Visuele waarneming is grotendeels afhankelijk van aandacht die opvallende of relevante informatie voor verdere verwerking selecteert en de concurrerende inhoud filtert. Anna Wilschut onderzocht het tijdsverloop van aandachtsselectie, op basis van twee signaaltypen: externe prikkels (cues) en interne representaties. Haar resultaten zijn vooral belangrijk voor onze kennis hoe aandacht functioneert. Haar conclusie dat de aandachtsselectie kortstondig is als er concurrerende informatie in de directe omgeving is, kan belangrijk zijn voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van veilig verkeer en optimale leeromgevingen. Nieuw onderzoek is nodig om de resultaten en mogelijke toepassingen te overbruggen. Hoewel externe signalen, zoals een lichtflits, automatisch de aandacht naar een locatie trekken, kan aandacht ook gericht worden door interne representaties van objecten die geactiveerd zijn in het geheugen. Verder is de aandachtsselectie een dynamisch proces, waarbij de invloed van aandacht op de waarneming naar verloop van tijd verandert. Wilschut geeft nieuwe inzichten over hoe aandachtsselectie zich over tijd ontwikkelt. Wilschut beschrijft een aandachtspatroon dat voor 100-200 milliseconden toeneemt maar daarna daalt. Zij laat zien dat deze kortstondigheid wordt veroorzaakt door competitie waarin de aandachtsstimulus zich ondervindt. Als de scene geen concurrerende informatie bevat kan de aandacht worden volgehouden. Ook beschrijft zij hoe de selectie op basis van interne beelden ontwikkelt. Dit gebeurt langzamer, binnen ongeveer een halve seconde. Ook lijkt dit type selectie na het optimale tijdstip weer te dalen. Verder laat Wilschut zien dat deze aandachtspatroon kan worden geïnitieerd door een direct visueel beeld van een object, of een geheugenrepresentatie daarvan. De efficiëntie van de representatie verschilt niet, ongeacht of het gebaseerd is op verbale of visuele informatie, in tegenstelling tot eerdere beweringen. Proefpersonen moesten verschillende aandachtstaken achter computer doen. Ze moesten bijvoorbeeld eenvoudige objecten onderscheiden terwijl deze systematisch varieerden. Wilschut gebruikte een zogenaamde cueing-taak, waarin een doelobject aangewezen wordt door een cue-object die op verschillende tijdstippen verschijnt. Met deze taak kon ze het tijdsverloop van aandachtsselectie, op basis van de cue, meten. Datum: 03-04-2014

Anna Wilschut. The time Course of Attentional Selection on the Basis of External Signals and Internal Representation

Om beter te kunnen selecteren hoe een patiënt met hartklachten moet worden behandeld is het belangrijk dat PET-scans eenvoudiger en nauwkeuriger kunnen worden geanalyseerd. Medisch fysicus Hans Harms van VUmc ontwikkelde daarom een methode om de informatie van een scan nauwkeuriger weer te geven. "Het combineert de resolutie van een afbeelding met de nauwkeurigheid van een getal" zo vertelt de onderzoeker. Harms verdedigt zijn proefschrift op 2 april. De PET-scan (positronemissietomografie) is een beeldvormende techniek die steeds vaker wordt gebruikt om de beste behandeling van hartpatiënten te bepalen. Bij deze techniek wordt een kleine dosis van een radioactief gelabelde stof, een zogeheten tracer, geïnjecteerd in de bloedbaan van de patiënt. Vervolgens verspreidt deze stof zich door het lichaam en dit wordt in beeld gebracht. Artsen kunnen, afhankelijk van welke tracer zij injecteren, verschillende processen onderzoeken, bijvoorbeeld de doorbloeding van het hart. Nieuwe analysemethode Het voordeel van een PET-scan is dat het in één oogopslag veel informatie geeft, door verschillende kleuren af te beelden. Nadeel is echter dat de kleuren in de scan geen exacte maar een relatieve waarde weergeven. De gegevens kunnen tóch worden gekwantificeerd, maar dit kost veel tijd en hiermee is het lastiger om subtiele verschillen te ontdekken. Hans Harms van de afdeling nucleaire geneeskunde van VU medisch centrum ontwikkelde een analysemethode die eenvoudig en snel de resolutie van een afbeelding combineert met de nauwkeurigheid van een getal. De kleuren in de PET-scan hebben hierdoor ook daadwerkelijk een waarde. Harms: "Met de originele methode lijken de scans van een gezond hart en een hart waar de doorbloeding in het hele hart slechter is erg op elkaar. Met de nieuwe techniek zijn deze eenvoudig te onderscheiden." In de afbeelding staan links en rechts PET-scans van hetzelfde hart. De linker scans zijn gemaakt met de nieuwe methode en de rechter op de oude manier. Op de oude scan lijkt de doorbloeding van het hart in orde, getuige de roze en gele kleuren. Door gebruik van de nieuwe methode wordt echter duidelijk dat de doorbloeding in het gehele hart te laag is. Patiënten merken tijdens een scan niets van de nieuwe methode, maar de nauwkeurigheid van de diagnose gaat flink omhoog. Hierdoor worden minder mensen onnodig doorgestuurd of onterecht niet behandeld. Inmiddels wordt de methode daarom gebruikt in verschillende klinieken. "De komende tijd moet gaan blijken of de methode voor alle mensen even goed werkt en dat er geen verschillen zijn tussen bijvoorbeeld grote, kleine, dikke en dunne patiënten" aldus Harms. Datum: 02-04-2014

Hendrik J. Harms. Parametric imaging of myocardial blood flow, innervation and metabolism using PET/CT

De negatieve effecten van angst op prestatie worden groter naarmate de aandachtseis die de taak stelt, toeneemt. Nicky Nibbeling onderzocht de effecten van angst en fysieke inspanning op drie typen taken die belangrijk zijn in het operationele domein: cognitieve taken (o.a. besluitvorming), perceptueel-motorische taken (o.a. schieten) en taken waarin het uithoudingsvermogen centraal staat (o.a. rennen). Alle drie de typen taken blijken vatbaar te zijn voor (de effecten van) angst. Zo vond Nibbeling grotere negatieve effecten van angst wanneer er meerdere taken tegelijk werden uitgevoerd en ook waren de effecten groter voor leken dan voor experts (leken worden verondersteld meer aandacht te besteden aan een taak dan experts). Wat betreft fysieke inspanning laat Nibbeling zien dat de mate waarin de prestatie op een taak wordt beïnvloed door fysieke inspanning afhangt van de aandachtseisen van de taak. Cognitieve taken vereisen veel aandacht en zijn vatbaarder voor de negatieve effecten van fysieke inspanning dan bijvoorbeeld miktaken. Fysieke inspanning weerhoudt de schietnauwkeurigheid er zelfs van achteruit te gaan onder angst. De effecten van fysieke inspanning op prestatie zijn daarmee niet zo onomwonden als de effecten van angst en vervolgonderzoek is dus nodig. Tot slot laat Nibbeling zien dat simulatiemodellen een waardevol hulpmiddel kunnen zijn voor het simuleren (en voorspellen) van soldaatgedrag onder omstandigheden die moeilijk, of zelfs onmogelijk, in een experimentele setting na te bootsen zijn. Deze simulatiemodellen kunnen een bijdrage leveren aan de veiligheid van soldaten en kunnen de effectiviteit van missies onder stressvolle en fysiek uitputtende omstandigheden helpen vergroten. Datum: 01-04-2014

Nicky Nibbeling. Effects of Anxiety and Exercise-induced Fatigue on Operational Performance

'Lekenpraatjes' waarin promovendi van de Vrije Universiteit Amsterdam in begrijpelijke taal de belangrijkste bevindingen van hun promotieonderzoek presenteren. VU-promovendi geven hun lekenpraatje direct voorafgaand aan de officiële verdediging van hun proefschrift.

hubhopper

Lekenpraatjes VU-promovendi

hubhopper