Gestur vikunnar er mannfræðingurinn Jónína Einarsdóttir, deildarforseti félags-, mannfræði- og þjóðfræðideildar Háskóla Íslands og prófessor í mannfræði við Háskóla íslands. Jónína lærði þróunarfræði í Uppsalaháskóla og kláraði BA próf og doktorspróf í mannfræði frá Stokkhólmsháskóla. Jónína hefur í gegnum starfsferil sinn lagt mikla áherslu á þróunarstarf, börn og fjölskyldur. Í þessum þætti segir Jónína okkur frá leið sinni í gegnum mannfræðinámið, störfum sínum í Gíneu-Bissaú og rannsóknum sínum hérlendis á börnum, meðal annars siðnum að senda börn í sveit.

Hlaðvarp Kjarnans

Raddir margbreytileikans – 4. þáttur: Fannst fyrsta önnin í mannfræði ekki skemmtileg

Guðmundur Kr. er annar viðmælandinn í þáttaröðinni Ekon, þar sem hagfræðingurinn Emil Dagsson fær til sín sérfræðinga úr ýmsum áttum til að fjalla um hagfræðileg málefni ásamt málefnum tengdum íslenskum efnahag.

Ekon – Emil ræðir við Guðmund Kr.

Í þessum þætti er rætt við mannfræðinginn Marco Solimene, sem er ítalskrar ættar, fæddur í Róm árið 1976. Marco hefur búið á Íslandi um langt skeið. Marco er með MA gráðu í félagsfræði frá La Sapienza háskólanum í Róm og doktorsgráðu í mannfræði frá Háskóla Íslands. Rannsóknir Marco hafa snúist um rómafólk frá Bosníu í Róm sem og á Balkanskaga og í Rúmeníu. Rætt er um yfirstandandi rannsókn Marco meðal rómafólks og tengsl þeirra við „gamla landið“, þ.e. Bosníu og fyrrum Júgóslavíu. Hugtök eins og minni, mýtur, nostalgía, saga og frásagnir eru einkum umfjöllunarefni þessa hlaðvarps, þar sem m.a. er fjallað um þekkta frásögn um Tító, fyrrum forseta Júgóslavíu, sögu sem rómafólk frá Bosníu hafa sagt í nokkrum útgáfum sem hluta af tengslum þeirra við gamla landið og hlut þeirra í upprunamýtu Júgóslavíu, gamla landsins og hinna gömlu góðu daga.

Raddir margbreytileikans – 3. þáttur: Rómafólk í Róm og sagan af Marskálkinum Tító

Emil Dagsson ræðir við Arnald Sölva Kristjánsson um hagkvæma skattheimtu í Ekon, nýjum viðtalsþætti um hagfræðileg málefni. Samkvæmt honum er ekki auðséð að viðtekin viðhorf um að skattur á fjármagn sé óhagkvæmur standist í öllum tilvikum. Þættirnir Ekon eru styrktir af Háskóla Íslands, sem styður vísindamenn til virkrar þátttöku í samfélaginu í krafti rannsókna þess og sérþekkingar. Upphafs- og lokastef: Gabríel Ponzi

Ekon – Er fjármagnstekjuskattur alltaf óhagkvæmur?

Hefnd Sogabræðranna hefur orðið innblástur í fleiri sögur og leikrit en öll önnur atvik í sögu Japans. Tveir ungir menn, andspænis ofurefli, ana út í dauðann til að verja heiður sinn og sækja hefnda. En hverjir voru þeir og af hverju elskuðu Japanir þessa sögu svo mikið að hún varð að skáldsögum, brúðuleikhúsi, leikritum og bíómyndum, og hafði jafnvel svo djúpstæð áhrif á lagasetningu, að hægt var að sækja um leyfi til þess að fremja blóðhefnd?

Saga Japans – 40. þáttur: Veiðiferð sjógunsins II

Radíó Efling er þáttur um félagsfólk Eflingar og allt sem viðkemur þeim. Undanfarin ár hefur fólk í Eflingu sagt frá lífi á lægstu launum, farið í verkföll og haldið uppi grunnþjónustu í heimsfaraldri. Í þessum þáttum verður rætt við félaga í Eflingu og ýmsa fulltrúa og fagfólk um hag verkafólks á Íslandi, sögur þeirra og líf í og utan vinnu. Þórunn Hafstað og Benjamín Julian, starfsmenn Eflingar – stéttarfélags, sjá um þáttinn. Í fyrsta þættinum er rætt við Þuríði Hörpu Sigurðardóttur, Þorbjörn Guðmundsson og Stefán Ólafsson. Samkvæmt nýútkominni skýrslu frá Eflingu eru skerðingar í íslenska lífeyriskerfinu með því hæsta sem gerist í heiminum. Á meðan lífeyriskerfið hefur vaxið hefur ríkið skert almannatryggingar svo mjög að fjöldi lífeyrisþega, eldri borgarar og öryrkjar, lifa undir framfærslu og undir lágmarkslaunum. Hvernig fer þetta með fólk, og hvað er til ráða? Umsjón með þættinum í dag hefur Benjamín Julian. Tónlist: Funky Moon eftir Stefan Kartenberg (CC BY 3.0).

Radíó Efling – Heimsmet í skerðingum

Árið 1193 bauð nýskipaður sjógun Japans sínum helstu bandamönnum í veglega veiðiferð við rætur Fuji-fjalls. Sú veiðiferð átti eftir að verða sögufræg fyrir margar sakir og má segja að hún endurómi enn í menningu Japans. Meðal umræðuefna í þættinum er saga sjóguna-embættisins, nýja stjórnkerfið sem Minamoto kynnti, og keisarinn Go-Shirakawa sem reyndi sitt besta til að hindra framgang Minamoto-ættarinnar.

Saga Japans – 39. þáttur: Veiðiferð sjógunsins I

Raddir marg­breyti­leik­ans er mann­fræði­hlað­varp þar sem rætt verður við íslenska mann­fræð­inga um það sem þeir eru að rann­saka. Einnig verður rætt við erlenda fræði­menn þegar færi gefst. Í öðrum þætti er rætt við Evu Hrönn Árelíusd. Jörgensen, doktorsnema við Háskóla Íslands, um mastersnám hennar erlendis og doktorsrannsókn henn­ar. Eva Hrönn er með MA próf í heilsumannfræði frá UCL háskóla í London og MA próf í miðjarðarhafsfornleifafræði frá EKPA háskóla í Aþenu. Hún vinnur nú að doktorsrannsókn sinni sem fjallar um reynslu ungmenna af Covid-19 heimsfaraldrinum. Í þessum þætti ræðir Eva Hrönn um rannsóknina sína, áhrif Covid-19 á ungmenni Íslands og áhrif Covid-19 á rannsóknina sjálfa. Einnig segir hún okkur frá lífinu í Aþenu og London, hvernig hún ákvað að fara í mannfræði og upplifun sína af háskólanámi erlendis. Umsjón­ar­fólk hlað­varps­ins eru Hólm­fríður María Ragn­hild­ar­dótt­ir, Krist­ján Þór Sig­urðs­son og Sandra Smára­dótt­ir.

Raddir margbreytileikans – 2. þáttur: Vildi vera Indiana Jones

Apple heldur sína árlegu tækniráðstefnu í vikunni og byrjaði hana á mánudaginn með upptekinni lykilræðu þar sem starfsfólk rennur yfir það nýjasta í stýrikerfum Apple. Ráðstefnan var sneisafull af hugbúnaðaruppfærslum en ekkert bólaði á nýjum Macbook Pro tölvum sem mörg áttu von á. Einnig var lítið að frétta af öflugum tólum fyrir nýjar iPad Pro tölvur. Stjórnendur eru Andri Valur og Atli Stefán. Við fáum til okkar góðan gest, hann Sigurð Stefán Flygenring frá Macland til að fara yfir þetta með okkur.

Tæknivarpið – Uppfærslur hjá Apple á öllum stýrikerfum

Raddir margbreytileikans er mannfræðihlaðvarp þar sem rætt verður við íslenska mannfræðinga um það sem þeir eru að rannsaka. Einnig verður rætt við erlenda fræðimenn þegar færi gefst. Í þessum þætti ræðir Kristín Loftsdóttir, prófessor við Háskóla Íslands, um grein sem hún skrifaði eftir að hafa heimsótt safn á Kanaríeyjum þar sem eru geymdar gifsafsteypur og brjóstmyndir frá liðnum tíma. Kristín setur þessa safnmuni í sögulegt og pólitískt samhengi nýlendutímans og sýnir hvernig margvísleg söguleg tengsl valds, kúgunar og kynþáttahyggju skarast í þessum minjum. Síðan ræðir Kristín um væntanlega bók sem hún er meðhöfundur að, sem fjallar um „sérstöðuhyggju“ (exceptionalism), sem er einnig titill bókarinnar, en þar er fjallað um hugmyndir og sjálfsmyndir þjóðríkja um sérstöðuhugmyndir þeirra í samfélagi þjóðanna. Umsjónarfólk hlaðvarpsins eru Hólmfríður María Ragnhildardóttir, Kristján Þór Sigurðsson og Sandra Smáradóttir.

Raddir margbreytileikans – 1. þáttur: Hvernig sagan birtist í brjóstmyndum

Það er fullt af íslenskum nýsköpunarfréttum: Greenfo er sproti sem hjálpar fyrirtækjum að reikna umhverfisspor sitt með það markmið að ná því niður, Startup Supernova kynnir topp 9 listann sinn eftir að hafa valið úr 82 umsóknum. Ríkið hefur opnað vefinn Vegvísir.is sem gerir upplýsingar um framkvæmdir og aðgerðir á vegum samgönguráðuneytis og sveitarfélaga aðgengilengri. Twitter býður nú upp á áskriftarmöguleika í Kanada og Ástralíu sem heitir Twitter Blue og við rennum yfir kosti áskriftarinnar. Spoiler alert: enginn af okkar ætlar að kaupa hana. Microsoft virðist vera alveg við það að kynna nýtt Windows (11) miðað við tíst frá Windows-aðgangi þeirra. Takið frá 24. júní og fylgist með. https://twitter.com/Windows/status/1400125115765907458 Pixelbuds A eru komin í sölu og eru ódýrari Pixelbuds byggð á fyrri hönnun. Google tekur út þráðlausa hleðslu og snertitakka fyrir hljóðstyrk. Stjórnendur í þætti 280 eru Atli Stefán, Elmar Torfason og Kristján Thors.

Tæknivarpið – Twitter áskrift og nýtt Windows

Apple gaf nýverið út nýtt Apple TV, sem styður 4K og HDR með mikilli endurnýjunartíðni (e. /high frame rate/). Tækið kom út á sama tíma út um allan heim, og skartar nýrri fjarstýringu, sem er mun betri en forverinn. WWDC ráðstefnan hjá Apple hefst mánudaginn 7. júní næstkomandi. Svo er íslenska hornið og sporthornið að sjálfsögðu á sínum stað. Stjórnendur í þætti 279 eru Gunnlaugur Reynir, Andri Valur, Sverrir Björgvinsson og Bjarni Ben.

Tæknivarpið – Það er komið nýtt Apple TV

Árið 577 kom sérkennilegt goð frá meginlandinu til Japans, sem hægt var að biðja til í von um að það myndi bjarga manni úr einu af hinu ótal helvítum sem menn gátu endurfæðst í til að endurgjalda karmískar skuldir. Japanir voru fljótir að umbreyta því í alhliða reddara og sérstakan barnavin, sem í dag nefnist Jizo og hægt er að rekast á hér og þar, með rauðan hatt á höfði, mildilegt bros, og oftar en ekki í fylgd með börnum.

Saga Japans – 38. þáttur: Jizo, besti vinur barnanna

Google hélt loksins I/O tækniráðstefnuna sína og streymdi aðalkynningu í beinni í vikunni. Þar var farið um víðan völl enda lausna- og vöruframboð Google orðið víðfemt. Þar var fjallað um framtíðina í Android, á fjarfundum og í persónuvernd á netinu. Pixel 6 lekarnir eru byrjaðir og Atli er spenntur fyrir nýrri hönnun. Á sama tíma grætur eini Pixel-notandinn í hópnum myndavélrassinn á bakinu. Apple þurfti að pína sig í að kynna nýja þjónustu fyrr en áætlað útaf lekum og hefur afhjúpað taplausa tónlist í Apple music. Það þýðir að tónlistin er ekkert þjöppuð og er í bestu mögulegum gæðum. Nýr iMac hefur stigið út úr fjölmiðlabanni og YouTube er yfirfullt af umfjöllun. Við rennum yfir það helsta, en við höfum ekki enn fengið okkar eintak frá Macland. Stjórnendur í þætti 278 eru Atli Stefán, Andri Valur, Elmar Torfason og Mosi.

Tæknivarpið – Google I/O, Pixel 6 lekar og hágæða tónlist

Háskólar gegna margþættu hlutverki í samfélaginu og nær það langt út fyrir þau efnahagsleg áhrif, tækni og nýsköpun sem fólki er gjarnan tíðrætt um. Háskólar eru einnig drifkraftar lýðræðis, en þessi grundvallarhugmynd var kveikjan að vel heppnaðri ráðstefnu sem fram fór á dögunum við Háskólann á Akureyri undir yfirskriftinni „The Role of Universities in Addressing Societal Challenges and Fostering Democracy: Inclusion, Migration, and Education for Citizenship“. Anna Ólafsdóttir, dósent í menntavísindum við HA og Sigurður Kristinsson og Markus Meckl, prófessorar í heimspeki við sama háskóla, stóðu fyrir fyrrgreindri ráðstefnu, sem fór fram á netinu sökum COVID-19 faraldursins og var afar vel sótt, með yfir 90 fyrirlestra og nokkur hundruð gesti. Ráðstefnan tengist tveimur RANNÍS-verkefnum þar sem annars vegar Anna og Sigurður eru aðalrannsakendur (Háskólar og lýðræði: Gagnrýnin greining á borgaralegu hlutverki háskóla í lýðræðisþjóðfélagi) og hins vegar Markus (Samfélög án aðgreiningar? Aðlögun innflytjenda á Íslandi). Báðar rannsóknirnar eru þverfræðilegar og tengja saman félags-, hug- og menntavísindi. Guðmundur Oddsson, dósent í félagsfræði við HA, settist niður með þeim Önnu, Sigurði og Markus og ræddi við þau um náms- og starfsferil þeirra, rannsóknir og viðfangsefni ráðstefnunnar.

Samtal við samfélagið – Samfélagslegar áskoranir og lýðræðislegt hlutverk háskóla

Í hlaðvarpi Kjarnans má finna fjölbreytta þætti um allt frá pólitík til heiðarlegs skyndibita eða nýjustu græjunnar.

hubhopper

Hlaðvarp Kjarnans

hubhopper