Þrátt fyrir að kynferðisofbeldi sé beitt í nær öllum hernaðarátökum hafa sárafáir dómar fallið fyrir slíka glæpi. Christina Lamb, yfirmaður erlendra frétta hjá The Sunday Times, hefur ferðast um allan heim og heyrt frásagnir þessara kvenna. Hún segir að lítið sem ekkert breytist í þessum efnum fyrr en stjórnvöld um allan heim láti sig málið varða, hingað til virðist þó alltaf eitthvað annað þykja mikilvægara. Við viljum taka það fram að í umfjölluninni hér á eftir að fjallað um kynferðisofbeldi og nauðganir, frásagnirnar geta verið erfiðar áheyrnar. Í síðari pistli Heimskviða fjöllum við um kaup fjárfestingasjóðsins PIF á enska úrvalsdeildarliðnu Newcastle United. Sjóðurinn er einn sá stærsti í heimi og með kaupunum er Newcastle orðið langríkasta knattspyrnufélag veraldar. Stjórnarformaður PIF er Mohammed bin Salman, krónprins Sádi-Arabíu og einn valdamesti maður heims. Hann er ríkisarfi strangasta og siðvandasta ríki heims. Kaupin á Newcastle verða seint talin stafa af áhuga krónprinsins á enskum fóbolta, því eins og aðdragandi þessara kaupa sýnir okkur, er þetta hápólitískt mál; mál sem staðfestir að það eru peningar sem stjórna heiminum; og peningar - ef þú vissir það ekki - eru víst verðmæti en bæði mannréttindi og mannslíf. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

Heimskviður

80 | Christina Lamb og vafasöm kaup Sáda á Newcastle United

Í þessum þætti er fjallað um komandi baráttu um forsetastólinn á Filippseyjum og manninn sem ætlar að láta af embættinu eftir sex ára skrautlega valdatíð. Rodrigo Roa Duterte fæddist í mars árið 1945 í borginni Maasin á eyjunni Suður-Leite, einni af þeirri ríflega sjö þúsund og sex hundruð eyjum sem teljast til Filippseyja. Hann hefur verið forseti landsins í fimm ár af þeim sex sem kjörtímabil í landinu telja. Dauðasveitirnar, DDS, eða Davao Death Squat, sem Duterte kom á laggirnar í landinu áttu upphaflega berjast gegn skæruliðasamtökum kommúnista í Davao-héraði, en með tíð og tíma, og með blessun Dutertes, fór athyglin að beinast að þeim sem hann taldi óæskileg, smákrimmar, fíkniefnasalar og götubörn.. Það átti að hreinsa upp Davao, og samkvæmt rannsókn Amnesty International tóku dauðasveitirnar í Davao yfir 300 manns af lífi á árunum 1998 til 2005. Á árunum 2005 til 2008 jukust þessar aftökur svo til muna, en yfir 700 voru myrt af dauðasveitunum þar í borg á þessum þremur árum. Þá hafa ýmis ummæli Dutertes vakið heimsathylgi og litla hrifningu, hann hefur meðal annars líkt sjálfum sér við Adolf Hitler. En nú segist Duterte ætla að láta af embætti, ein þeirra sem orðuð er við forsetaembættið er dóttir hans, Sara Duterte-Carpio. Svo gæti farið að mótframbjóðandi hennar væri maður að nafni Ferdinand Marcos yngri, faðir hans, Ferdinand Marcos eldri fór með völdin á Filippseyjum í um tuttugu ár áður en honum var steypt af stóli árið 1986 eftir stjórnartíð sem einkenndist af grimmd og spillingu. Fyrir um sex árum var bandaríski tæknifrumkvöðullinn Elizabeth Holmes ein skærasta stjarnan meðal framafólks Kísildalsins. Fyrirtæki hennar, Theranos, var í þann mund að gjörbylta læknavísindum með nýrri tækni til að greina sjúkdóma með blóðsýni. Aðeins þyrfti lítinn blóðdropa úr fingri og lítið tæki til þess að greina allt frá kólestrólmagni til krabbameins á örskotsstundu og það heima í stofu. Margir af helstu og ríkustu fjárfestum Bandaríkjanna höfðu galopnað veski sín og lagt fram fleiri hundruð milljónir dollara í starfsemi Theranos en virði fyrirtækisins var á tímabili rúmlega 9 milljarða dollara virði. Bak við tjöldin var þó allt önnur saga. Tæknibylting Theranos reyndist vera svikamylla og nú sex árum frá hátindi sínum situr Elizabeth Holmes í réttarsal og á yfir höfði sér 20 ára fangelsisdóm fyrir fjársvik. En hvernig gat blekking Holmes gengið svona langt og hvers er að vænta úr réttarhöldunum? Jóhannes Ólafsson fjallar um málið. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um h

80 | Rodrigo Duterte og blóðsýni Elizabeth Holmes

Í upphafsþætti haustsins höldum við Kúbu og Rúanda. Þann ellefta júlí síðastliðinn braust út röð mótmæla á eyjunni Kúbu, en þar eru mótmæli almennings gegn stjórnvöldum fátið. Frá árinu 1959 hafa kommúnistar verið við völd á Kúbu og hvers kyns andóf gegn stjórnvöldum kyrfilega barið niður. Kúba er eins og tímavél, fátt hefur breyst eftir að þeir Fidel Castro og Che Geuvara komstu valda eftir byltinguna á sjötta áratugnum og tíminn virðist standa í stað. En tímarnir breytast nú samt og mennirnir með. Með tilkomu internetsins og snjalltækni er Kúba að breytast og svo virðist sem langþreyttur almenningur þori loks að bjóða stjórnvöldum byrginn. Guðmundu Björn ræðir við Alberto Borges Moreno, Kúbverja sem man tímanna tvenna. Þá fjöllum við um Paul Rusesabagina. Hetjuleg framganga hans á hörmungartímum þjóðar hans, Rúanda, varð hráefni í Hollywood-myndina Hotel Rwanda. Hann var á mánudaginn var dæmdur í 25 ára fangelsi fyrir hryðjuverkastarfsemi. Sjálfur segist hann fórnarlamb pólitískra ofsókna, aðrir segja hann sannarlega bara ábyrgð á árásum vopnaðra andspyrnuhrefinga sem hafa kostað níu mannslíf. Birta fjallar um þessi forvitnilegu réttarhöld. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

79 | Kúbverjar vilja breytingar og er hetjan frá Rúanda skúrkur?

Í lokaþætti þessa misseris af Heimskviðum förum við um víðan völl. Í fyrri hluta þáttarins tekur Bogi Ágústsson til máls. Joe Biden Bandaríkjaforseti fór í vikunni í fyrstu utanlandsferð sína frá því að hann tók við embætti í janúar. Hann situr fund leiðtoga G7-ríkjanna á Englandi um helgina. G7-ríkin eru stærstu efnahagsveldi heims í hinum svokallaða vestræna heimi, Rússum var hent út úr þessum félagsskap eftir innrás og innlimun Krímskaga 2014. Ríkin sem eiga aðild að þessum óformlega klúbbi ráða um sextíu af hundraði heimsframleiðslu. Bogi ræðir við Bjarna Braga Kjartansson, alþjóðastjórnmálafræðing. Í síðari hluta þáttarins líta Birta og Guðmundur um öxl og fara yfir nokkur af helstu fréttamálum ársins. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

78 | G7, Rússland, Bandaríkin og litið um öxl

05.06.2021

Í fyrri hluta Heimskviða verður rætt við Brynju Huld Óskarsdóttur, öryggis- og varnarmálafræðing um framtíð Afganistan, en í september næstkomandi verður herlið Bandaríkjanna og NATÓ að fullu horfið frá þessu stríðshrjáða landi, eftir 20 ára viðveru. Margir Afganar óttast að Talíbanir eflist við brotthvarf herliðsins eru þegar farin að flýja land. Ein af mest seldu skáldsögunum í Bretlandi í síðustu viku er bók sem var skrifuð árið 1938. Höfundur bókarinnar lést aðeins 27 ára gamall og bókin hans féll í gleymskunnar dá. Minni frænku höfundarins og fundvísi þýsks bókaútgefanda urðu svo til þess að bókin hefur nú verið gefin út á yfir 20 tungumálum og hefur fengið mjög góða dóma, 83 árum eftir að hún var skrifuð. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

76 | Framtíð Afganistan og lífseig metsölubók

22.05.2021

Það liggur mis beint við hvað við veljum til umfjöllunar í þessum vikulega þætti. En í þessari viku var valið ekki mjög erfitt, eftir stöðugar fréttir frá Palstínu og Ísrael þar sem staðan er síst að batna vildum við beina kastljósinu þangað. Og þá erum við svo heppin að vinna með konu sem er sérfræðingur í málefnum Mið-Austurlanda. Hún er góðkunningi þáttarins svo ekki sé meira sagt, og heitir Ólöf Ragnarsdóttir. Ólöf fjallar um harkaleg átök Ísraela og Palestínumanna og ræðir meðal annars við Magnús Þorkel Bernhaðrsson, prófessor í Mið-Austurlandafræðum. Í síðari hluta þáttarins förum við yfir í aðra sálma og fjöllum stuttlega um Eurovision, en keppnin fræga verður haldin í Rotterdam í Hollandi í næstu viku. Við ætlum þó ekki að fjalla um keppnina sjálfa, heldur pólitíska anga hennar í ár. Keppandi Rússa hefur orðið fyrir harðri gagnrýni heima fyrir, og Armenar eru fjarri góðu gamni. Hvers vegna? Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

Sagan endalausa í Palestínu og Ísrael, og pólitískar hliðar Eurovision

Í Heimskviðum vikunnar höldum við Kólumbíu og Danmerkur. Gríðarleg mótmæli hafa geysað í Kólumbíu síðustu daga og tugir látist í átökum við lögreglu og herinn. Uppspretta mótmælanna eru umdeildar breytingar á skattalöggjöf og heilbrigðiskerfi landsins. Forseti landsins, Ivan Duque, hefur dregið lagafrumvörpin til baka, en skaðinn er skeður og ekkert lát virðist á mótmælaöldunni sem teygir sig út allt land. Í síðari hluta þáttarins fjöllum við um ástarsambönd við fanga. Danski þjóðarflokkurinn hefur lagt fram frumvarp sem myndi banna lífstíðardæmdum föngum að stofna til ástarsambanda við fólk utan veggja fangelsisins. Meðal þeirra sem mæla með slíkri lagasetningu er ung kona sem átti í sambandi við Peter Madsen þegar hún var sautján ára. Madsen sat þá í gæsluvarðhaldi fyrir morðið á blaðakonunni Kim Wall. Talsfólki fanga líst illa á tillöguna og segja hana geta aukið á vanlíðan fanga. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

73 | Óeirðir í Kólumbíu og ástarsambönd við fanga

Í Heimskviðum vikunnar höldum við til Tyrklands, Armeníu og Bandaríkjanna. Joe Biden Bandaríkjaforseti er fyrirferðamikill í Heimskviðum þessa vikuna. Síðustu vikuna hafa verið skrifaðar ófáar fréttir af því að títtnefndur Biden, breytti orðalagi forvera sinna í starfi og kalla framgöngu Tyrkja gegn Armenum árið 1915 þjóðarmorð. Á laugardaginn kom boðuð yfirlýsing frá Bandaríkjaforseta þar sem segir meðal annars að þennan dag ár hvert minnumst við þeirra sem létust í þjóðarmorðum á Armenum á tímum Ottómana. ?Við heitum þess að reyna að gera allt til að koma í veg fyrir að svona grimmdarverk endurtaki sig,? sagði Biden. En hvaða atburður er þetta sem Biden minnist á, þjóðarmorð á Armenum á tímum Ottómana? Eitt hundrað dagar voru á fimmtudag frá því að Joe Biden tók við embætti Bandaríkjaforseta. Stjórnmálaskýrendur segja gjarna að þessir fyrstu mánuðir séu mikilvægasti tími hverrar embættistíðar. Hvernig hefur tekist til, Bogi Ágústsson reynir að svara þeirri spurningu og nýtur liðsinni Sigríðar Rutar Júlíusdóttur, hæstaréttalögmanns, en hún stundaði framhaldsnám í Bandaríkjunum og fylgist gjörla með stjórnmálum vestra. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

73 | Fyrstu 100 dagar Bidens og þjóðarmorðið á Armenum

Í Heimskviðum þessa vikuna höldum við til Bandaríkjanna og Rússlands. Eitt stærsta fréttamál vikunnnar er án efa dómurinn sem féll yfir fyrrverandi lögreglumanninum Derek Chauvin á þriðjudag, sem myrti George Floyd í maí síðastliðnum. Tólf manna kviðdómur úrskurðaði Chauvin sekan í öllum þremur ákæruatriðunum. Ákæruatriðin voru þrjú, annarar gráðu morð, morð af þriðju gráðu og svo manndráp. Stöldrum aðeins við þarna, hvað þýðir þetta og af hverju er þetta svona flókið? Birta ræðir við afbrotafræðinginn Margréti Valdimarsdóttur. Síðustu vikur hefur spennan á landamærum Rússlands og Úkraínu magnast, en Rússar hernámu Krímskaga árið 2014 og síðan þá hafa átök geysað á svæðinu. Á fimmtudag tilkynntu stjórnvöld í Rússlandi hinsvegar að þau myndu draga herlið sitt til baka, og á flutningunum að vera lokið fyrir fyrsta maí. Joe Biden Bandaríkjaforseti hefur boðið Vladimír Pútín, forseta Rússlands, á leiðtogafund. En Krímskagi er áfram hernuminn af Rússum og þótt spenna síðustu vikna hafi nú minnkað, er engin skortur á fréttum frá Rússlandi. Guðmundur Björn ræddi við Val Gunnarsson, sagnfræðing, um Rússland Pútíns og hvað framtíðin ber í skauti sér. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

72 | Chauvin dæmdur og Rússland Pútíns

Í Heimskviðum vikunnar fjöllum við um tæknirisann Amazon og hin ýmsu vandamál sem steðja að ríkjum Afríku, þá sér í lagi Kenýa. Jeff Bezos ætlar síðar á þessu ári að hætta sem forstjóri bandaríska bók- og tæknirisans Amazon. Hann verður þó áfram stjórnarformaður fyrirtækisins, en Bezos hefur hagnast gríðarlega síðustu tvo áratugi og er í dag ríkasti maður heims. Stafsmenn Amazon eru 750 þúsund. Starfsfólkið, eða hluti af þeim hóp, er einmitt ástæða þess að við settum Amazon á dagskrá í þættinum í dag. Í bandarískum miðlum, og reyndar víðar, hefur grannt verið fylgst með stéttabaráttu starfsfólks Amazon. Starfsfólk Amazon er ekki í stéttarfélagi, en því vildu mörg þeirra breyta. Töldu til dæmis hag sínum betur borgið inann vébanda stéttarfélags sem hefði umboð og vald til að semja um hærri laun fyrir þau. Öld Afríku er vel á veg komin en afríkuríkjunum miðar hægt að því marki sínu að bæta lífskjör almennings. Eftir stöðugan vöxt síðustu áratuga eru erfiðleikar framundan. En það er ekki vegna faraldursins, því kreppur síðustu áratuga hafa lítið snert afríkuríkin, hvort sem þær tengjast veirum eða bönkum og bólum sem springa. Skuldum hlaðin eru mörg þeirra að þrotum komin. Keníumenn hvetja nú til þess að hætt verði að lána stjórnvöldum í landinu, því þau hafi farið fram úr sér í innviðauppbyggingu, spillingin grasseri, og stjórnvöld leiti nú til Kínverja til að bjarga sér. Förum til Keníu með Bjarna Pétri Jónssyni. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

71 | Skuggahliðar Amazon og skuldasöfnun Afríku

10.04.2021

Í Heimskviðum vikunnar förum við til Egyptalands og Grænlands. Við byrjum í Súes-skurðinum, þar sem flennistórt flutningaskip strandaði í vikunni. Það er umtalsvert vesen, sérstaklega ef það dregst eitthvað á langinn að losa skipið. Við fjöllum um sögu Súes-skurðsins og mikilvægi hans. Grænlendingar ganga að kjörborðinu þriðjudaginn eftir páska. Boðað var til kosninga þó að kjörtímabilið renni ekki út fyrr en eftir rúmt ár, síðast var kosið á vormánuðum 2018. Bogi Ágússtsson fjallar um grænlensk stjórnmál og ræðir meðal annars við Kristjönu Guðmundsdóttur Motzfeldt sem þekkir afar vel til. Hún er ekkja Jonathans Motzfeldts, sem var einn af helstu leiðtogum Grænlendinga og meðal annars fyrsti formaður Landsstjórnar Grænlands eftir að Grænlendingar fengu að hluta til stjórn eigin mála árið 1979. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

69 | Stíflaður Suesskurður og Grænlendingar að kjörborðinu

Í Heimskviðum vikunnar höldum við til Ástralíu og Sýrlands. Fjölmenn mótmæli fóru fram í Ástralíu og á Bretlandi fyrr í vikunni. Þó að sitthvort málið hafi verið mótmælendum innblástur þá eiga þau það sameiginlegt að snúast um ofbeldi gegn konum. réttlæti. Í um 40 borgum vítt og breitt um hina víðfemu Ástralíu komu konur saman og tóku þátt í hinni boðuðu samstöðu. Kveikjan nú eru tvö mál sem mikið hefur verið fjallað um í áströlskum miðlum undanfarið. Birta Björnsdóttir segir frá. Í síðari hluta þáttarins höldum við til Sýrlands. Þar hefur stríð geysað í áratug, en í vikunni voru tíu síðan frá atburðum borginni Deraa í suðurhluta landsins sem oft er talað um sem upphafið af þessari blóðugu styrjöld sem hefur dregið hundruð þúsunda ofan í gröfina og hrakið milljónir manna frá heimilum sínum. Og þessu stríði er hvergi nærri lokið. Guðmundur Björn fjallar nú um átökin í Sýrlandi, hvaða afleiðingar þau hafa haft og hvað framtíðin ber í skauti sér. Ólöf Ragnarsdóttir, sérlegur sérfræðingur okkar um Mið-Austurlönd, lítur við. Heimskviður er fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Ritstjórar þáttarins eru Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

68 | Áratugur af stríði í Sýrlandi og March 4 Justice

Fréttaskýringaþáttur sem fjallar á ítarlegan og lifandi hátt um heimsmálin, um allt það sem ekki gerist á Íslandi. Umsjón: Guðmundur Björn Þorbjörnsson og Birta Björnsdóttir.

hubhopper

Heimskviður

hubhopper